Dit forum is bedoeld voor vragen en opmerkingen die opkomen tijdens het invoeren van de akten van de Surinaamse Burgerlijke Stand. U kunt zelf berichten plaatsen, lezen wat de ervaringen zijn van andere deelnemers, en reageren op berichten. Via de links hierboven kunt u direct doorgaan naar de sectie 'Mededelingen' (van het projectteam), 'Vragen' en 'Tips' over de invoer en 'Opmerkelijk' voor bijzondere vondsten.
Voor de liefhebber van “weetjes”...
Op één van mijn zoektochten kwam ik bij toeval uit bij een NOS-artikel, waarin Coen van Galen uitlegt hoe een René Adriaan aan zijn achternaam is gekomen: https://nos.nl/artikel/2342033-meer-mensen-willen-andere-achternaam-hij-verwijst-naar-slavernijverleden
Dit leidde mij weer van het één naar het ander...
Het artikel vermeldde dat de achternaam bij de emancipatie 1863 was gegeven aan (o.a.) Adriana Adriaan, een ca. 50 jaar oude veldarbeidster op de plantage Petersburg, Beneden Suriname: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00341/90fbfad2-db23-4d60-8bed-cdc58d16d6cf
De eigenaar was John Young. Die kwam als eigenaar 3x voor bij de emancipatie 1863. Er stond o.a. dat hij Gouverneur van Nieuw-Zuid-Wales (Australië) was, wonend te Sydney. Hij was erfgenaam en kind van Sir William Young, baronet, en had gemachtigden in Nederland en in Suriname.
In 1858 werd er flinke kritiek op hem geuit, omdat Groot-Brittannië de slavernij had afgeschaft en men daar dit systeem zeer afkeurde, terwijl hij eigenaar bleef van tot slaaf gemaakte mensen in Suriname en ten volle wenste te profiteren van de tegemoetkomingsgelden: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010944340:mpeg21:p003 (citaat uit “Morning Chronicle” in "Surinaamsche courant en Gouvernements advertentie blad", d.d. 02-10-1858, linkerkolom, onderaan). Al in 1855 was e.e.a. ook te lezen in The Anti-slavery Reporter (pag. 138/139).
Bij het doorzoeken van kranten op de naam John Young kwam er een bijzondere manumissie tevoorschijn, van Cajuit en Casper. Het Gouvernement besloot hen over te nemen van hun eigenaren en hen de “schat van vrijdom te schenken” als beloning voor bewezen diensten en betoonde trouw: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010938678:mpeg21:a0001
Cajuit was afkomstig van de plantage Frederikslust, en eigendom van een James MacKillop en van John Young. Hij werd op 19 april 1839 gemanumitteerd en kreeg toen de naam Karel Eikenboom: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00340/9cb039d2-7b15-4d65-977d-8c1fa248d3c5
In het Nationaal Archief was toegevoegd: “door Gouv. wegens getrouwe diensten, zoo door het opvangen van weggelopen slaven, als tot handhaving der rust en orde in de divisie Matappica, den schat van vrijdom geschonken”.
Zie ook de slavenregisters (nieuwe dataset), als Kajuit: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/index/nt00461/50a56b7e-e6b2-11e9-9f05-00505693001d
Nu wilde ik weten of er meer te vinden was over wat Cajuit precies had gedaan, dat tot zijn vrijheid had geleid.
Pas na het overlijden van Karel Eikenboom, op 27 augustus 1863, kwam er meer duidelijkheid, toen een W.E.H.W. het bericht “Dankbaarheid” schreef, dat verscheen in De West-Indiër d.d. 06-09-1863: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010478958:mpeg21:a0004
Volgens de schrijver was Cajuit (hier als Kajuit) in belangrijke mate verantwoordelijk voor de “val en dood van het geduchte opperhoofd “Koper Kanon”. Hij bleef na zijn manumissie op de plantage Frederikslust werken, als blankofficier en timmerman, tot zijn 65e. Daarna ging de plantage achteruit, eigenaren stierven, Karel raakte blind en kon zijn werk niet meer goed doen, en het gouvernement scheen te zijn vergeten hoe dankbaar zij hem ooit was geweest. Hij raakte in armoede en vond uiteindelijk hulp van, en een thuis bij, een weldoener, E.K. Zie de “Onbeheerde Boedelkamer”, Karel Eikenboom stierf bij de heer Eduard Kolle in huis: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/1.05.11.13/invnr/1238/file/NL-HaNA_1.05.11.13_1238_0001
Na zijn overlijden zou Karel door de Onbeheerde Boedelkamer in een platte kist worden begraven, een kist waarmee vroeger slaven, en moordenaars en ter dood veroordeelden, werden begraven. Hij had dit een vreselijk vooruitzicht gevonden. De heer Kolle zorgde daarom voor een fraaie kapkist, maar kreeg hiervoor een boete, en moest de kosten van de begrafenis betalen...
N.B.: In een verbetering op het artikel wordt nog gemeld dat Karel Eikenboom aan boord van een slavenschip was geboren, komende van George d’Elmina. De bevalling had plaats in de kajuit, en daarom had de gezagvoerder van het schip hem Cajuit genoemd: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010478960:mpeg21:a0011
Op mijn beurt dankbaar voor dit uitgebreide artikel, wilde ik weten wie W.E.H.W. was. Dit bleek Willem Eduard Herman Winkels te zijn. Een zeer bijzondere Nederlander, die niet bang was om kritische woorden te uiten tegen het Surinaamse bestuur, o.a. via het Surinaamsch weekblad. Zie ook "Bijlage X Bijdragen van W.E.H. Winkels aan het Surinaamsch Weekblad" (2002, Michiel van Kempen): https://www.dbnl.org/tekst/kemp009gesc05_01/kemp009gesc05_01_0010.php
Michiel van Kempen schreef ook een profiel van W.E.H. Winkels: https://www.dbnl.org/tekst/kemp009gesc03_01/kemp009gesc03_01_0032.php?q=W.E.H.%20Winkels#hl1
Na het overlijden van W.E.H. Winkels op 19 juli 1893 verscheen in de Suriname d.d. 25-07-1893 een kort artikel over zijn leven: https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010339724:mpeg21:a0011
Bleef voor mij nog de vraag, wie was het opperhoofd “Koper Kanon”? Eerst kwam ik uit bij een kinderliedje Kopro-Kanu. In de inleidende tekst was te lezen: “Toch bestond er wel degelijk een marronleider die Kopro-Kanu heette (en die in 1828 aan de Marowijne-rivier werd gedood).”: https://www.dbnl.org/tekst/cair001lelu01_01/cair001lelu01_01_0006.php?q=Kopro-Kanu#hl1
Dit was ook te lezen in The Boni Maroon Wars in Suriname (1990, Wim S.M. Hoogbergen).
En Kopro Kanoe (koperen kanon) komt voor in Codjo, de brandstichter (1904, R.F. Rikken): https://www.dbnl.org/tekst/rikk001codj01_01/rikk001codj01_01_0005.php?q=Kopro#hl1
N.B.: Dit zou betekenen dat Cajuit pas 11 jaar later werd gemanumitteerd...
Hier laat ik het bij, want het is al weer een heel verhaal geworden. Terwijl er nog zoveel meer te vertellen is... Zo waren de gemachtigden van John Young in Nederland de Amsterdamse gebroeders Wittering, die o.a. te vinden zijn bij de manumissie van Johanna Geelering en Julia Zaire Zwartering. En zo kan ik zijsprongen blijven maken, maar dat gaat ten koste van de akteninvoer... :)
Gelukkig nieuwjaar!
You need to be a member of Historische Database van Suriname & de Cariben to add comments!
Replies
Mooi onderzoek weer Reneej
Beste Renee en Lidwien,
Wat een bijzonder verhaal! Iets moois doen met de verhalen die we verzamelen is helemaal geen gek idee, daar ga ik over nadenken.
Hartelijke groet, Coen
Zou heel jammer zijn als alle bijzondere verhalen die hier worden geplaatst verloren zouden gaan
Dat vind ik ook Carla,
Wat ik in een ander topic al een x zei: er staat inmiddels een schat aan informatie en verhalen in dit forum, het zou mooi zijn als dat op een bepaalde manier gebundeld / verzameld kan worden, voordat op enig moment dit forum 'opgedoekt' gaat worden, bv tegen de tijd dat we klaar zijn met invoeren.
Dus ik ben blij dat je zegt dat jullie daarover gaan nadenken Coen! :-)
Wow, hier kun je wel een boek over schrijven, zoveel verschillende mensen en van zo verschillende oorsprong, wiens levens dan in die periode met elkaar verweven raken!! Dank je wel Renee!
Toch nog een P.S.: W.E.H. Winkels schreef een verhaal "De Blankofficier" (een functie die hij zelf kort heeft gehad). Dit werd in december l.l. in Suriname opgevoerd als toneelstuk: https://dwtonline.com/prachtige-vertolking-van-de-blankofficier/
Ook nog maar een link naar informatie over hem op de website van het Surinaams Museum: http://www.surinaamsmuseum.net/2006/12/20/museumstof-95-w-e-h-winke...
Hierin wordt verwezen naar Jan Voorhoeve. Zijn artikel "W.E.H. Winkels: Blankof'cier met palet en papier" is hier te vinden: https://www.jstor.org/stable/41849393#metadata_info_tab_contents