Dit forum is bedoeld voor vragen en opmerkingen die opkomen tijdens het invoeren van de akten van de Surinaamse Burgerlijke Stand. U kunt zelf berichten plaatsen, lezen wat de ervaringen zijn van andere deelnemers, en reageren op berichten. Via de links hierboven kunt u direct doorgaan naar de sectie 'Mededelingen' (van het projectteam), 'Vragen' en 'Tips' over de invoer en 'Opmerkelijk' voor bijzondere vondsten.
De Poelepantjebrug te Paramaribo
Op het forum ontstond een gesprek over de Poelepantjebrug over de Domineekreek, naar aanleiding van de droevige dood van de depressieve timmerbaas Joseph Goudeknop wiens lichaam bij die brug werd gevonden.
Over de betekenis van de naam Poelepantje verschillen de meningen. Dit werd al opgemerkt door de schrijver W.F. Hermans toen hij in 1969 schreef over zijn reiservaringen in Paramaribo, met een voor hem zo typische sneer naar de koloniale neiging om de zaken rooskleuriger voor te stellen dan zij in werkelijkheid waren:
'De markt is tijdelijk ondergebracht op een terrein dat je bereikt over de rammelende Poelepantje-brug. Een overigens uitstekend boekje "Gids voor Paramaribo en omgeving" verklaart de merkwaardige naam van deze brug als volgt: "Bewoners van het binnenland verwisselende hier hun Panjie (lendendoek) voor meer moderne kleding." Alweer een aardig voorbeeld van Surinaamse verbale schaalvergroting. In werkelijkheid was het verboden met een lendendoek in de stad te lopen en werden Bosnegers en/of Indianen gedwongen daar een ouderwetse dames-directoire aan te trekken.'
Over de letterlijke betekenis van 'Poelepantje' is men het wel eens: 'kleren uittrekken': poeloe is afgeleid van het Engelse 'pull' en 'pantje' staat voor heup- of lendedoek, mogelijk gebaseerd op het Engelse 'pants', broek, of via het Portugese 'panno', doek.
De Domineekreek vormde lang de zuidelijke grens van de stad. Vóór de aanleg van de brug was hier een doorwaadbare plaats. De een stelt dat de naam Poelepantje verwijst naar het feit dat mensen die de kreek overstaken hun kleding uittrokken om de kleding droog te houden (of juist om te laten drogen na de oversteek). Anderen geven een meer symbolische lading aan de term: hier werd de plattelandskleding verwisseld voor stadskleding. Deze plek vormde de overgang van en naar de sociale normen van de stad.
Een eerste brug werd op deze plaats vermoedelijk eind 18e eeuw of begin 19e eeuw aangelegd. Hier was ook een politiepost gevestigd om het verkeer in en uit de stad te controleren. Slaafgemaakte mensen mochten alleen met speciale vergunning oversteken. In 1929 werd een nieuwe (ophaal)brug geopend. Deze brug werd met de hand geopend. In de jaren '70 werd de brug gesloopt en werd een deel van de Domineekreek gedempt. Nu is op die plaats een verkeersplein en ligt er een wijk met de naam Poelepantje.
Op het forum ontstond een gesprek over de Poelepantjebrug over de Domineekreek, naar aanleiding van de droevige dood van de depressieve timmerbaas Joseph Goudeknop wiens lichaam bij die brug werd gevonden.
Over de betekenis van de naam Poelepantje verschillen de meningen. Dit werd al opgemerkt door de schrijver W.F. Hermans toen hij in 1969 schreef over zijn reiservaringen in Paramaribo, met een voor hem zo typische sneer naar de koloniale neiging om de zaken rooskleuriger voor te stellen dan zij in werkelijkheid waren:
'De markt is tijdelijk ondergebracht op een terrein dat je bereikt over de rammelende Poelepantje-brug. Een overigens uitstekend boekje "Gids voor Paramaribo en omgeving" verklaart de merkwaardige naam van deze brug als volgt: "Bewoners van het binnenland verwisselende hier hun Panjie (lendendoek) voor meer moderne kleding." Alweer een aardig voorbeeld van Surinaamse verbale schaalvergroting. In werkelijkheid was het verboden met een lendendoek in de stad te lopen en werden Bosnegers en/of Indianen gedwongen daar een ouderwetse dames-directoire aan te trekken.'
Over de letterlijke betekenis van 'Poelepantje' is men het wel eens: 'kleren uittrekken': poeloe is afgeleid van het Engelse 'pull' en 'pantje' staat voor heup- of lendedoek, mogelijk gebaseerd op het Engelse 'pants', broek, of via het Portugese 'panno', doek.
De Domineekreek vormde lang de zuidelijke grens van de stad. Vóór de aanleg van de brug was hier een doorwaadbare plaats. De een stelt dat de naam Poelepantje verwijst naar het feit dat mensen die de kreek overstaken hun kleding uittrokken om de kleding droog te houden (of juist om te laten drogen na de oversteek). Anderen geven een meer symbolische lading aan de term: hier werd de plattelandskleding verwisseld voor stadskleding. Deze plek vormde de overgang van en naar de sociale normen van de stad.
Een eerste brug werd op deze plaats vermoedelijk eind 18e eeuw of begin 19e eeuw aangelegd. Hier was ook een politiepost gevestigd om het verkeer in en uit de stad te controleren. Slaafgemaakte mensen mochten alleen met speciale vergunning oversteken. In 1929 werd een nieuwe (ophaal)brug geopend. Deze brug werd met de hand geopend. In de jaren '70 werd de brug gesloopt en werd een deel van de Domineekreek gedempt. Nu is op die plaats een verkeersplein en ligt er een wijk met de naam Poelepantje.
Bronnen
- Jacob van der Burg, Poelepantje en het Saramaccakanaal, https://suriname.nu/surinamezoeken/knowledge-base/poelepantje/.
- Willem Frederik Hermans, De laatste resten tropisch Nederland, 1969.
- Olga van der Klooster en Michel Bakker ed., Architectuur en bouwcultuur in Suriname, 2009, p. 212.
- F. Oudschans Dentz, Poelepantje, De Nieuwe West-Indische Gids 28.1 (1947).
You need to be a member of Historische Database van Suriname & de Cariben to add comments!
Replies
Mooie post, Thunnis. Fijn om over de geschiedenis van de plek te lezen.
De ophaalbrug heb ik nog gekend, al heb ik die nooit open gezien.
In modern Surinaams (Sranan) heet de wijk nu Pur'panyi wat letterlijk vertaald wordt als pantje of pangie uittrekken. Ik vraag me af of pangie niet meer verwijst naar de doek, dan naar de manier waarop die werd gebruikt/gebonden, want pangie's (de doeken) zijn in nu, als omslagdoek/rok of schouderdoek. Misschien kan iemand van marron afkomst op het forum ons daar meer over vertellen.
Op deze uitsnede van de kaart die de Opnemingsdienst (vergelijkbaar met kadaster?) van Suriname maakte van Paramaribo is de "Poeloepanjibrug" te vinden in de linker bovenhoek. De daarbij geplaatste P staat voor politiepost, de letters Rm voor rijstmolen.