Moeder Sophia werd van minstens 1 zoontje gescheiden

[Reneej]

Kort na de vraag van Wil over Petronella Josephina Nijeveen, die apart van haar moeder bleek te zijn gemanumitteerd, kreeg ik de overlijdensakte van de 15-jarige Johannes Petrus Kraijenburg, d.d. 13-08-1856. Hij stond vermeld als "de gemanumeteerde", zijn moeder als "slavin Sophie".

Aangever van dit overlijden was de 60-jarige Cornelis Batavus Kraijenhoff van Wickera, landdrost van Coronie, die zichzelf opgaf als pleegvader. Hij stond 13 jaar eerder, bij de manumissie van Johannes Petrus Kraijenburg, op 14-11-1843, genoteerd als de eigenaar van de in slavernij geboren Johannes.

In de slavenregisters is te zien dat Johannes op 17-01-1842 werd ingeschreven op naam van C.B. Kraijenhof[f] van Wickera, samen met Sophia. Beiden waren afkomstig van "F.E.E. Ewicke". [Dit was naar alle waarschijnlijkheid Francina Christina Carolina Emicke.] Gebaseerd op zijn leeftijd bij overlijden (15 jaar in augustus 1856), was Johannes bij deze inschrijving hooguit 1 of 2 jaar oud.

Terwijl de kleine Johannes in november 1843 werd gemanumitteerd, en blijkbaar als pleegzoon aangenomen, werd zijn moeder Sophia op 15-04-1845 het eigendom van F.A. Jantke, samen met haar in 1843 geboren zoontje Frederik.

Bij Gouv. Res. No. 925 d.d. 28 juli 1856 verkreeg F.A. Jantke toestemming om de ca. 13-jarige Frederik apart van zijn moeder te verkopen. Een kijkje in het betreffende gouverneursjournaal leverde geen aanvullende informatie op. Wel is te zien dat op dezelfde datum vergunning werd verleend om nog een ander kind [Daniel] afgescheiden van zijn moeder te verkopen...

Frederik werd op 08-11-1856 ingeschreven op naam van Jacob Abraham de Vries. Nog geen twee jaar later, op 24-04-1858, werd hij "op vendu" gekocht door Hendrikus Hartwich Geveke, heelmeester en diaken op het etablissement Bergerac. Deze bleef zijn eigenaar tot de emancipatie 1863. Vermoedelijk kreeg hij toen de naam Frederik Richard Rac (verblijfplaats plantage Leonsberg). Met zijn 19 jaar was dit de enige Frederik in het bezit van H.H. Geveke die bij de overige gegevens pastte.

Zijn moeder Sophia staat in het "serie register 1848-1851" in de slavenregisters nog steeds op naam van F.A. Jantke. Zij werd uitgeschreven op 22-11-1859, omdat ook zij nu - op ca. 48-jarige leeftijd - werd gemanumitteerd. Zij kreeg de naam Magdalena Sophietje Anke.

Bij haar manumissie staat dat haar vrijdom werd verzocht door Penini Jacob (Penani Jacob), uit de boedel van F.A. Jantke. Dit was in werkelijkheid de Guide Jacob Pennienna. Hij was één van de 50 Afrikaanse soldaten die op 26 juni 1840 met Z.M. Stoomschip Curaçao waren overgekomen van het Afrikaansch werfdepot te Elmina.

Op 23-08-1852 had hij van F.A. Jantke al de 3e zoon van Sophia gekocht, Adolf, die in 1850 was geboren. Bij de extra informatie bij de uitschrijving staat "verkoop aan Pererra Jacob, voor den vrijdom", maar ook dit was Jacob Pennienna. Hij manumitteerde Adolf op 20-10-1852. Hij kreeg de naam Adolf Eduard Knegtsel. Bij zijn overlijden op 13-01-1883 staan Jacob Pennienna en Magdalena Sophietje Anke als zijn ouders vermeld.

Magdalena Sophietje Anke overleed op 02-04-1861, 49 jaar oud.

Het blijft gissen of zij na 1843 in het leven van haar eerstgeboren zoon Johannes mocht blijven. Eigenaren Cornelis Batavus Kraijenhoff van Wickera en Francois Anthony Jantke waren net als Jacob Pennienna militairen. Beiden behoorden tot het Bataillon Jagers No. 27. Dus misschien wel... Waarom Frederik apart verkocht mocht worden staat mogelijk in andere archieven, maar dit heb ik niet kunnen vinden.

Frederik Oudschans Dentz beschreef in 1943 de loopbaan van Cornelis Batavus Kraijenhoff van Wickera in Suriname, met een korte verwijzing naar Johannes: https://www.jstor.org/stable/41847044