Dit forum is bedoeld voor vragen en opmerkingen die opkomen tijdens het invoeren van de akten van de Surinaamse Burgerlijke Stand. U kunt zelf berichten plaatsen, lezen wat de ervaringen zijn van andere deelnemers, en reageren op berichten. Via de links hierboven kunt u direct doorgaan naar de sectie 'Mededelingen' (van het projectteam), 'Vragen' en 'Tips' over de invoer en 'Opmerkelijk' voor bijzondere vondsten.
Bij de controle in Delpher van de naam van de aangever Jan Gelenbrecht kom ik zijn naam, maar ook een naam uit mijn eigen stamboom, Willem (Wimpie) Andries Wittenberg, tegen. Zij staan in een lijst van “vrijgemaakten” die vervroegd ontslag van het Staatstoezicht krijgen. Dit ter gelegenheid van de verjaardag van koning Willem III in 1872. Het betekent dat deze mensen 1 jaar eerder af zijn van het 10 jaar durende Staatstoezicht. Zij zijn dus niet meer gebonden aan de contracten die zij verplicht moesten afsluiten met hun voormalige eigenaren/werkgevers. Het is niet duidelijk waarom deze mensen op deze lijst terecht zijn gekomen. Maar als ik kijk naar de beroepen dan lijken het vooral mensen te zijn die een zelfstandig beroep uitvoeren en dus hun eigen broek kunnen ophouden. Zie:Surinaamsche courant en Governements advertentie blad van 20-02-1872
Groet, Nita
You need to be a member of Historische Database Suriname Curaçao to add comments!
Replies
Hoi Huub,
Ja, inderdaad. Renee heeft in haar onderstaande berichten haar verzameling gestuurd. Daar zie je dat elk jaar op de verjaardag van Willem III een aantal "vrijgemaakten" vrijstelling kregen van het Staatstoezicht.
Groet, Nita
Wat een bijzondere vondst, Nita!
Ik kan me vaag herinneren in een historische krant gelezen te hebben dat er commentaar was op het feit dat de Gouverneur deze mogelijkheid had, van vervroegd ontslag van het staatstoezicht, maar deze gunst zelden verleende. Zo op de valreep nog een inhaalslag?
Wat me wel opviel was het zinsdeel "onverminderd hunne verpligting om hunne loopende werkovereenkomsten na te komen". Voor sommigen (of velen?) dus mogelijk wederom een "vrijheid" met haken en ogen...
Aaah, daar had ik overheen gelezen. Eigenlijk een sigaar uit eigen doos, dus. Je schoot er helemaal niets mee op. Dan blijft het een zeer wonderlijk "cadeau". En vraag je je af waarom werd dit gedaan? Willem III en de gouverneur hebben zo wel goede sier gemaakt.
Dank Renee voor je bericht!
P.S.: Wat ik me herinnerde stond in De Kolonist d.d. 08-01-1871, in "Een vluchtige terugblik in Surinames geschiedenis, 1863-1870": https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010938025:mpeg21:p001
Specifiek staat het op de vervolgpagina, waar de schrijver van het artikel vervolgens een idee oppert om geëmancipeerden die tussen 1871 en 1873 een werkcontract voor 5 jaar afsluiten meteen te ontheffen van het staatstoezicht, zodat er ook na 1873 nog (plantage)arbeiders zouden zijn. Het livret zou dan door een burgercontract vervangen moeten worden.
P.S.2: Het schoot me te binnen dat ik ooit had gezocht naar wat er zoal te vinden was in Delpher, m.b.t. het ontheffen van het staatstoezicht. Voor de liefhebber voeg ik hier het Word-document bij, met relevante informatie en links.
Van het Staatstoezicht ontheven 1863-1873.docx
Hartelijk dank voor je informatie Renee. Ik zie door jouw verzameling dat Koning Willem/de gouverneur er een gewoonte van maakt om elk jaar op zijn verjaardag een aantal mensen te ontslaan van Staatstoezicht. Ik had ergens gelezen dat met name de voormalige stadsslaven, maar ook huisbediendes op plantages en ambachtslieden, vrijstelling van staatstoezicht konden aanvragen als ze na een jaar konden aantonen dat zij zelfstandig hun eigen beroep konden uitoefenen (lees: hun eigen broek konden ophouden).
Groet, Nita
Graag gedaan, Nita!
Zojuist nog even gekeken wat er bij het Nationaal Archief in de zoekhulp stond over het staatstoezicht. Daar stond dat er meer informatie was te vinden onder "gouvernementsjournaal van Suriname 1850-1900".
Ook vond ik het "Verslag, omtrent de uitvoering, gegeven aan de wet van den 8sten Au...". Afkomstig uit het "Bijblad van de Nederlandsche Staatscourant 1864-1865".
Op blz. 5 van de PDF van dit verslag gaat het over Art. 20, "Ontslag van het staatstoezigt". Er staat te lezen dat er begin september 1863 al een verzoek was ingediend door 2 plantages om 194 "vrijgemaakten" van het staatstoezicht te ontslaan.
Door de tip van het Nationaal Archief was in de gouvernementsjournalen terug te vinden dat het hier om de plantages Killenstein en Esthersrust ging, van de eigenaren Amandus Hubertus Bots en Arnoldus Gerhardus Bots uit Helmond: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.10.02/invnr/6...
De Koloniale Raad werd gehoord en gaf blijkbaar een negatief advies, want de Gouverneur achtte het "onraadzaam" om de "bedoelde vrijgemaakten nu reeds van het staatstoezigt te ontheffen"...
In september 1863 waren er ook twee verzoeken van mannen die wilden trouwen, en graag hun a.s. echtgenotes van het staatstoezicht ontslagen zouden zien (wat toen nog niet werd toegestaan): https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.10.02/invnr/6...
Het was David Willem Aafting die in september 1864 meer geluk had. De geëmancipeerde Maria Victoria Burger werd wel van het staatstoezicht ontslagen, al speelde daar ook mee dat haar werkovereenkomst - met de verkoop van de plantage Rustenburg - was opgehouden: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/archief/2.10.02/invnr/6...
Het blijft wel tenenkrommend om te lezen hoe zeer men vond dat het staatstoezicht (ook) in het belang van de "vrijgemaakten zelve" was, en als reden werd gegeven om er niet veelvuldig gebruik van te maken...