Beroepen van Surinaamse moeders in de 19e eeuw: wat kunnen de geboorteakten ons vertellen?

[Thunnis van Oort]

Wat voor werk deden Surinaamse vrouwen in de negentiende eeuw? Misschien denkt u meteen aan het beroep van vroedvrouw, omdat we die geregeld tegenkomen in de geboorteakten als aangeefster van pasgeborenen. Maar toch duiken vooral heel andere beroepen op, als we gaan kijken naar de door u ingevoerde gegevens uit de geboorteakten.

Want: het toegankelijk maken van de informatie uit de Surinaamse geboorteakten doen we natuurlijk vooral omdat we het voor iedereen mogelijk willen maken om onderzoek te doen naar haar of zijn familiegeschiedenis. Maar het levert óók allerlei interessante historische informatie op over de geschiedenis van de Surinaamse samenleving.

Bij het invoeren was u ongetwijfeld al opgevallen dat van veel van de moeders die in de geboorteakten werden genoemd, geen beroep werd opgegeven. Als we kijken naar de door u ingevoerde gegevens dan zien we dat het hier gaat om bijna 85% van de moeders.

Nu was het verzorgen van het huishouden in de negentiende eeuw al zwaarder dan menig ambacht, maar het was geen erkend beroep. En als de akte al vermeldde dat iemand ‘huisvrouw’ was, dan bedoelde men dat in de negentiende-eeuwse betekenis van ‘echtgenote van’.

En die 15% van de moeders waarvan wel een beroep was opgegeven, wat deden zij voor de kost? De grote meerderheid van hen, in totaal ongeveer 5% van alle geregistreerde moeders, werkte als huisbediende. En ook veel moeders werkten in aanverwante huishoudelijke beroepen zoals wasvrouw, kokkin of keukenmeid. Daarnaast werkten veel vrouwen in de landbouw. Als we de geboorteakten uit de districten gaan invoeren, zal deze groep nog veel groter zijn. Een derde groep vrouwen was actief in commerciële beroepen zoals marktvrouw, ventster, koopvrouw of winkelier.

En wat dacht u van de schilderachtige beroepsnamen die opduiken zoals zeephuisvrouw, waakvrouw, sociëteitshoudster, modiste of gouvernante? In de lijst hieronder ziet u de verschillende beroepsaanduidingen zoals die voorkwamen in de invoer. Dit geeft een aardig beeld van de mogelijkheden die in negentiende-eeuws Paramaribo bestonden om als vrouw de kost te verdienen.

Naam beroep	Aantal keer voorkomend in geb. akten
huisbediende	1915
wasvrouw	1643
veldarbeidster	930
landbouwster	236
marktvrouw	223
naaister	153
rondventster	56
kokkin	45
arbeidster	27
winkelierster	30
huishoudster	24
plantage arbeidster	25
houtarbeidster	18
keukenmeid	17
vrije arbeidster	6
koopvrouw	5
uitvenster	9
werkvrouw	5
bediende	4
kindermeid	4
ronddraagster	4
visverkoopster	4
apothekeres	3
kostplantster	3
veld- en fabrieksarbeidster	3
dienstbode	2
krankenmeid/ziekenoppasser	2
planteres/plantster	2
slijtster	2
visvrouw	2
vroedvrouw	2
wasvrouw urnen	2
winkelbediende/winkeljuffrouw	2
biljarthoudster	1
broodbakster	1
commissionnaire	1
fabrieksarbeidster	1
gouvernante	1
grondwerkster	1
handwerkster	1
hoofdbediende	1
hospitaalbediende	1
kapper	1
kinderbediende	1
kleermaker	1
kostgrondarbeidster	1
logementhoudster	1
modiste	1
opzichteres bij de waschinrichting	1
schoonmaakster ter gouvernementsecretarie	1
societeithoudster	1
tapster	1
waakvrouw	1
winkelierster en vettewarierster	1
zeephuisvrouw	1

 

We begrijpen dat velen van u ongeduldig aan het wachten zijn op de publicatie van de gegevens. We zijn achter de schermen hard aan het werk om dit zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen. In de tussentijd gunnen we u op deze manier af en toe alvast een voorproefje van de ingevoerde informatie.

[Ingrid Pool]

Mooie info, als dit de opbrengst is van het invoeren van data, dan doe ik dat graag

[Ingrid Willems-van Herpen]

Het maakt het hele project veel levendiger als we dit soort info krijgen; hartelijk bedankt!

 

[Francien van Driel]

Dank je Thunnis voor deze interressante informatie. Ben benieuwd wat er nog gaat komen an beroepen.

[Reneej]

Dankjewel weer, Thunnis! Superleuk om dit soort tussentijdse informatie te krijgen. :)

[Katja Klootwijk]

Dank je wel Thunnis van Oort ! Ik ben dol op je kadootjes zoals deze!

[Thunnis van Oort]

haha graag gedaan!

[Huub van Helvoort]

Hallo Thunnis van Oort bedankt voor deze lijst.

Ik denk echter wel dat "huisbediende" en "waschvrouw" commerciële beroepen zijn.
Volgens onderstaande regel zijn het "dienstboden" die men kan huren, voor een bepaalde prijs en tijd, om werkzaamheden te verrichten.

Vriendelijke groet, Huub.

 

[Thunnis van Oort]

Goed punt, hier overlapt het huishoudelijke en commerciële domein. Hartelijke groet Thunnis

 

[Huub van Helvoort]

Ik heb ooit een arikel gelezen waarin stond dat het beroep waschvouw gelijkwaardig was, en als zodanig gewaardeerd, aan het beroep timmerman (een belangrijk beroep in Suriname waar de meeste huizen van hout waren). 

 

[Wil (Willibrordus) Al]

Ik kwam in de achttiende-eeuwse akten een visitrice tegen. Lijkt me een wijkverpleegster.